Psikoteknik Testi

Psikoteknik Testi Nedir?

Psikoteknik testi, sürücülerin araç kullanma yeterliliklerini bilimsel olarak değerlendiren bilgisayar destekli bir test sistemidir. Bu test, bireyin dikkat, tepki süresi, algı, muhakeme, hafıza, koordinasyon ve stres altında karar verme gibi zihinsel ve psikomotor becerilerini ölçmek amacıyla uygulanır. Özellikle ticari araç şoförlerinin trafikte güvenli sürüş sağlayıp sağlayamayacaklarını belirlemek için kullanılır. Testler yaklaşık 60 ila 75 dakika sürer ve yetkili psikoteknik merkezlerinde gerçekleştirilir.

Psikoteknik Testinin Amacı

Psikoteknik testinin temel amacı, sürücünün araç kullanmaya uygun olup olmadığını bilimsel kriterlerle belirlemektir. Bu sayede dikkat eksikliği, yavaş tepki verme, algı bozukluğu gibi sürüş güvenliğini tehdit eden unsurlar önceden tespit edilerek kazaların önüne geçilmesi hedeflenir. Ticari taşımacılıkta güvenliği sağlamak, işverenin doğru şoförü seçmesine yardımcı olmak ve sürücünün toplu taşıma sorumluluğunu taşıyabilecek yeterlilikte olup olmadığını ölçmek de testin önemli amaçlarındandır. Aynı zamanda bu test, trafik kazalarının azaltılması ve bilinçli sürücü sayısının artırılması açısından da büyük katkı sağlar.

Psikoteknik Testinde Nelere Dikkat Edilmeli

Psikoteknik testine girerken başarılı sonuç almak ve doğru değerlendirme yapılabilmesi için bazı önemli noktalara dikkat edilmelidir. Öncelikle sürücünün teste fiziksel ve zihinsel olarak dinç bir şekilde gelmesi gerekir. Uykusuzluk, yorgunluk ya da aşırı stres, test performansını doğrudan etkileyebilir. Gözlük veya lens kullanılıyorsa mutlaka sınav sırasında takılmalıdır. Test süresince verilen yönergeler dikkatle takip edilmeli, sorulara acele etmeden ama odaklı şekilde yaklaşılmalıdır. Cep telefonu gibi dikkat dağıtıcı unsurlardan uzak durulmalı, teste tam konsantrasyonla girilmelidir. Ayrıca kimlik ve ehliyet gibi gerekli belgelerin eksiksiz getirilmesi, sınav sürecinin aksamaması açısından önemlidir.

Psikoteknik Testi Nasıl Yapılır?

Psikoteknik testleri, Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş psikoteknik değerlendirme merkezlerinde, genellikle özel olarak tasarlanmış bilgisayar tabanlı simülatörler aracılığıyla gerçekleştirilir. Bir psikolog eşliğinde yapılan bu testler ortalama 1 saat sürer.

Testler sırasında sürücü, bir simülatörün karşısına oturur ve ekranda beliren trafik senaryoları veya uyaranlara göre direksiyon, pedallar ve tuşlar aracılığıyla tepki verir. Sistem, sürücünün verdiği tepkilerin hızını, doğruluğunu, tutarlılığını ve hata oranlarını anlık olarak kaydeder ve bilimsel algoritmalarla analiz eder.

Testlerin tamamlanmasının ardından, elde edilen veriler bir rapor halinde derlenir ve genellikle bir psikiyatri uzmanı tarafından nihai değerlendirme yapılır. Bu değerlendirme sonucunda, sürücünün ticari araç kullanmaya psikolojik ve zihinsel açıdan yeterli olup olmadığına karar verilir.

Kimler Psikoteknik Testine Girmelidir?

Türkiye’de, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve ilgili yönetmelikler gereği, ticari amaçla araç kullanan tüm sürücülerin psikoteknik testinden geçmeleri ve bu belgeyi almaları zorunludur. Bu kapsama giren başlıca sürücüler:

  • Kamyon, otobüs, minibüs, kamyonet kullanan yük ve yolcu taşımacılığı şoförleri,

  • Taksi ve dolmuş şoförleri,

  • Servis aracı şoförleri,

  • Şirket araçlarını ticari faaliyetler için kullanan personel,

  • Tehlikeli madde taşıyan sürücüler.

Psikoteknik testlerinin amacı, yollardaki güvenliği artırmak ve sürücülerin mesleki yeterliliklerini sağlamaktır. Belgenin geçerlilik süresi beş yıldır ve bu sürenin sonunda yenilenmesi gerekir.